Teken bij hond en kat: voorkomen en verwijderen

Teken zijn kleine, platte parasieten met acht poten en behoren dan ook tot de spinachtigen. Ze zijn onder te verdelen in verschillende soorten. In Nederland hebben we vooral te maken met de schapenteek, ook wel Ixodes ricinus, die de ziekte van Lyme kan overdragen en de Dermacentor reticulatus. Deze teek kan de ziekte Babesiose bij zich hebben. De bruine hondenteek, Rhipicephalus sanguineus, komt op dit moment niet voor in de Nederlandse natuur, maar is wel te vinden in zuidelijke vakantielanden en onder meer de Verenigde Staten. De ziekte Ehrlichiose wordt met name door de bruine hondenteek overgedragen. Alle drie deze teken zijn zogenaamde ‘harde teken’, door het harde rugschild.

De levenscyclus van een teek

Elke teek heeft z’n eigen levenscyclus met andere fases. De schapenteek kent er vier: ei, larf, nimf en volwassen teek. De larf heeft zes pootjes en is zo groot als een speldenknop. Later krijgt hij er nog twee pootjes bij. In de fase als larf en nimf voedt de schapenteek zich één keer met bloed en gaat daarna in ruststand om zich verder te ontwikkelen. De complete levenscyclus van de schapenteek duurt drie tot vier jaar. De eitjes komen in het voorjaar uit en in het najaar gaat de larf vervellen om zich te ontpoppen tot nimf. Vervolgens blijft de nimf in rust tot het volgende voorjaar. Na deze zomer wordt de nimf een volwassen teek. Na de winterrust gaat de teek in het voorjaar paren. Het vrouwtje voedt zich vervolgens met bloed, legt haar eitjes en gaat dood. Het voorjaar daarop komen haar eitjes uit. En zo is de levenscyclus van de schapenteek rond.

Zowel mannetjes als vrouwtjes teken voeden zich met bloed, maar het vrouwtje heeft het bloed nodig om eitjes te leggen. Na het paren bijt ze zich vast in de gastheer en zuigt ze haar lichaam vol met bloed. De teek zwelt op door het bloed en transformeert hierdoor van een platte parasiet naar een grijsbruine of roodbruine bol. Zodra ze genoeg bloed heeft gezogen laat ze zich vallen om haar eitjes te gaan leggen. Doorgaans voeden larven zich met het bloed van kleine knaagdieren en vogels, maar ze kunnen ook op uw hond of kat zitten. Een larf is heel klein, dus na een lange wandeling of buitenspelen is het belangrijk dat u uw huisdier grondig controleert. Nimfen zijn niet zo kieskeurig en voeden zich met het bloed van allerlei verschillende zoogdieren en vogels. Volwassen teken komen het meest op grotere zoogdieren af, zoals katten, honden, schapen en paarden en in de natuur op herten en zwijnen. Wanneer de teek zich volgezogen heeft met bloed zal u hem snel zien zitten of voelen op uw huisdier. Echter zit de teek er dan ook al lang genoeg om ziekteverwekkers te hebben overgedragen. Het is daarom van belang om teken zo snel mogelijk van uw huisdier te verwijderen én uw huisdier te beschermen om tekenbeten te voorkomen. Tevens kan een teek zich tijdens alle levensfases ook voeden met mensenbloed.

Overdraagbare ziekten door teken

De teek kan zowel ziekteverwekkers opnemen als doorgeven via de beet, tijdens het zuigen van bloed. Op deze manier kunnen een aantal gevaarlijke ziekten zich gemakkelijk verspreiden. Daarom is het beter om tekenbeten te voorkomen. Heeft een teek zich toch vastgebeten op u of uw huisdier? Dan dient u de teek zo snel mogelijk te verwijderen om het overdragen van ziekteverwekkers voor te zijn. Over het algemeen is de kans klein dat ziekten worden doorgegeven als de teek binnen 24 uur is verwijderd. Toch zijn er een aantal gevallen bekend waarin een ziekte is overgedragen binnen 18 uur na de tekenbeet. Hieronder bespreken we vier belangrijke ziekten die overgedragen kunnen worden door teken.

Borreliose: de ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een van de bekendste ziekten die in Nederland wordt doorgegeven door teken. De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia. Zowel mensen als huisdieren kunnen besmet worden met deze bacterie. Sommige honden worden na besmetting niet ziek en zijn er nauwelijks symptomen zichtbaar. Bij andere honden treedt kreupelheid op en ze worden futloos. Vaak willen ze dan ook niet meer eten of drinken. Wanneer uw hond deze symptomen vertoont moet u onmiddellijk contact opnemen met de dierenarts. Bij katten komt de ziekte van Lyme maar zelden voor. Katten die besmet zijn met de Borrelia bacterie vertonen net als honden verschijnselen als verlamming en plaatselijke ontstekingen. Uit onderzoek is gebleken dat er katten zijn met antilichamen in het bloed die geen ziekteverschijnselen vertonen. Andere dieren, zoals paarden, kunnen ook de ziekte van Lyme krijgen door een tekenbeet. De algemene verschijnselen zijn verlamming, kreupelheid, koorts en in enkele gevallen hersenvliesontsteking. Bij twijfel is het altijd verstandig om een afspraak te maken met uw dierenarts.

Ehrlichiose: Ehrlichia canis

Deze door teken overdraagbare ziekte kan door verschillende bacteriën veroorzaakt worden. Bij honden is met name de Ehrlichia canis bacterie de boosdoener. Vooral de bruine hondenteek draagt Ehrlichiose met zich mee. Honden die geïmporteerd worden en die met vakantie in de Verenigde Staten, Zuid-Europa of andere tropische en subtropische landen zijn geweest nemen deze teek af en toe mee naar Nederland. De ziekte Ehrlichiose bestaat bij honden uit verschillende stadia. De eerste en acute fase is doorgaans een tot drie weken na de besmetting zichtbaar. De hond is zichtbaar ziek, heeft koorts, er kan vocht uit de neus en ogen komen en er kunnen bloedingen ontstaan. Uit bloedonderzoek zal blijken dat de aanmaak van bloedcellen terugloopt. Deze verschijnselen kunnen enkele weken duren. Hierna begint het volgende stadia, waarin de hond geen ziekteverschijnselen meer vertoond. Dit stadium kan een hondenleven lang duren en in sommige gevallen overwint de hond de Ehrlichia canis bacterie. Andere honden doorgaan nog een derde en soms zelfs vierde fase. Deze stadia kenmerken zich door gewichtsverlies, koorts, bloedarmoede, bloedingen, vergrote lymfeklieren, hoesten, oogaandoeningen, kreupelheid, aandoeningen aan het zenuwstelsel, aangetaste nieren, veel drinken en plassen. Als de hond zich in deze fase bevindt, dan is hij extra vatbaar voor infecties en hij kan aan de verschijnselen overlijden. Ehrlichiose is te behandelen met een lange antibioticakuur en het toedienen van vocht. In sommige gevallen zijn ook bloedtransfusies en steroïden nodig. Bij katten komt deze ziekte minder vaak voor en uit zich door koorts, futloosheid, moeite met ademen, verminderde eetlust en vergrote lymfeklieren.

Babesiose: Babesia canis

Deze ziekte wordt met name overgedragen op honden door de Dermacentor teek, die de eencellige parasiet Babesia canis bij zich draagt. Babesiose wordt ook wel tekenkoorts genoemd en breekt de rode bloedcellen van uw hond af. De eerste zichtbare verschijnselen zijn koorts, sloomheid en een verminderde eetlust. Later kan geelzucht en bloedarmoede ontstaan en kan de urine roodbruin verkleuren door de menging met bloedkleurstof. Wanneer uw hond besmet is met Babesiose treden de eerste symptomen op binnen de tien en twintig dagen. Bij pups kan deze ziekte zo plotseling en heftig optreden dat het levensgevaarlijk wordt. Het jonge dier kan zenuwverschijnselen krijgen, in shock raken en hierdoor overlijden. Als u snel uw dierenarts inschakelt kan een besmette hond herstellen van Babesiose. Toch kan uw hond chronische klachten overhouden, zoals bloedarmoede, vergrote lymfeklieren, verhoogde hartslag, hoesten en ademhalingsproblemen. Zonder behandeling is de kans groot dat uw hond de besmetting met Babesiose niet overleeft. Het is mogelijk om uw hond te laten enten tegen deze ziekte, maar het vaccin beschermt uw hond niet voor 100 procent. Het is wel bekend dat Babesiose doorgaans minder heftig verloopt na inenting. Zoals bij elk vaccin zitten er ook nadelen aan de inenting. Daarbij komt Babesiose in Nederland niet vaak genoeg voor om uw hond standaard in te enten. Naast honden kan deze ziekte ook voorkomen bij paarden, runderen en mensen met een verlaagde weerstand.

Anaplasmose: Anaplasma phagocytophilum

Over het algemeen is Anaplasmose een minder bekende ziekte die vaak overgedragen wordt door de schapenteek. Doorgaans is de Anaplasma phagocytophilum bacterie de ziekteverwekker. Honden die besmet zijn vertonen niet altijd symptomen, maar deze komen erg overeen met de verschijnselen van Ehrlichiose: futloosheid, verminderde eetlust, koorts, kreupelheid, bloedingen, diarree en braken. Ook is er een tekort aan bloedplaatjes. Het kan voorkomen dat een hond zowel met Ehrlichia canis als de Anaplasma phagocytophilum bacterie is besmet. In dat geval worden de verschijnselen versterkt. Bij katten komen beide besmettingen minder vaak voor. Naast de overeenkomstige verschijnselen kunnen bij katten ook ontstekingen aan het tandvlees en de ogen ontstaan. Bij paarden komt de ziekte dan juist weer vaker voor en uit zich door futloosheid, moeite met bewegen door spierpijn, bloedarmoede, koorts en opgezwollen achterbenen.

Infecties door tekenbeten voorkomen

Als het om teken en vooral tekenbeten gaat is voorkomen altijd beter dan genezen. Gelukkig zijn er tegenwoordig veel tekenwerende en -dodende producten verkrijgbaar voor onder meer honden en katten. Doorgaans werken deze middelen zowel tegen teken als vlooien en in sommige gevallen ook luizen. Denk hierbij onder meer aan Seresto halsbanden en Advantix pipetten. Overleg altijd met uw dierenarts of lokale Dierspecialist of een middel geschikt is voor uw huisdier. Gebruik nooit middelen die eigenlijk bestemd zijn voor andere diersoorten! Producten voor honden kunnen zo giftig zijn voor katten dat ze eraan overlijden. Tekenmiddelen doden een teek pas als de parasiet al enige tijd op het lichaam zit. Daarom is het raadzaam om ook een product te gebruiken met een teekwerende werking. In het tekenseizoen is het belangrijk om uw huisdier dagelijks te controleren op teken. Dit kunt u doen door uw huisdier te kammen en te voelen met uw handen. Mocht uw huisdier dan toch gebeten zijn kunt u de teek zo snel mogelijk verwijderen.

Een teek verwijderen: zo doet u dat!

Wanneer u een teek gaat verwijderen is het vooral belangrijk dat u de teek niet beschadigt. Soms wordt gedacht dat het nodig is om de teek van tevoren te verdoven met olie of alcohol, maar dit is zeker niet het geval. Knijp ook niet in het lichaam van de teek! Gebruik altijd een speciale tekentang om de teek te verwijderen van u of uw huisdier. Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid beet en trek de teek er recht omhoog uit, zonder te draaien. Doe dit rustig zodat de teek in z’n geheel inclusief alle monddelen wordt verwijderd. Een teek schroeft zich niet vast dus draaien is niet nodig. Hiermee kunt u de teek juist onbedoeld beschadigen. Als een teek nog niet volgezogen is, is het makkelijk te verwarren met andere bobbeltjes zoals bijvoorbeeld een tepeltje. Let hier goed op voordat u iets probeert te verwijderen! Als de teek weg is moet u de wond ontsmetten. Het beste kunt u hiervoor 70 procent alcohol gebruiken of jodium. Daarnaast is het verstandig om de datum te noteren waarop u de teek verwijderd heeft. Zo kunt u het verloop van de tekenbeet in de gaten houden en indien nodig de datum doorgeven aan de dierenarts.

Teekvrij met Dierspecialist

Bij Dierspecialist vindt u een groot assortiment met teekwerende- en dodende producten om uw huisdier te beschermen tegen teken en tekenbeten. Daarnaast bent u bij ons ook aan het juiste adres voor een goede tekentang! Onze specialisten staan klaar om u te adviseren over de producten en hoe u deze toedient. Zo gaat uw huisdier goed beschermt het mooie weer tegemoet!